Winnaars 2024

Onderzoek naar verstandig antibiotica-gebruik bekroond met Foreestprijs

De Alkmaarse arts-onderzoeker longziekten Lisa Hessels is winnares geworden van de Pieter van Foreest Publicatieprijs 2024. Ze ontving de prijs voor een onderzoek dat bijdraagt aan verstandig antibiotica-gebruik.

Patiënten met luchtweginfecties krijgen vaak antibiotica voorgeschreven. Dat heeft lang niet altijd zin, want negentig procent van de luchtweginfecties wordt veroorzaakt door virussen – en die laten zich niet met antibiotica bestrijden. 'Baat het niet, dan schaadt het niet' gaat hierbij niet op, maakte Hessels duidelijk tijdens de jaarlijkse wetenschapsdag van Noordwest Ziekenhuisgroep die op 24 oktober werd gehouden.

Door het veelvuldig gebruik van antibiotica raken steeds meer bacteriën er resistent tegen, met als gevolg dat infecties steeds moeilijker te behandelen zijn. Alleen al in Europa overlijden daardoor jaarlijks 33.000 mensen, en de verwachting is dat dit kan oplopen tot jaarlijks tien miljoen wereldwijd. Alle reden om onnodig antibiotica-gebruik een halt toe te roepen.

Hessels begon haar onderzoek in coronatijd. Ze ging na of het meten van procalcitonine (PCT) behulpzaam zou kunnen zijn bij de keus voor wel of geen antibiotica bij de ernstig zieke covid-patiënten in het ziekenhuis. PCT is een eiwit dat vaak in hoge mate in het bloed aanwezig is bij bacteriële infecties en in veel mindere mate als het om een virale infectie gaat.

De uitkomst van Hessels' studie, waaraan behalve Noordwest ook ziekenhuizen in Groningen, Maastricht en Venlo deelnamen, was dat PCT een veilige en effectieve biomarker is die goed is toe te passen in de praktijk. In de betrokken patiëntengroep resulteerde het in zeventien procent minder antibiotica-gebruik. Als het aan de onderzoekers van Noordwest ligt, wordt zo'n PCT-studie ook uitgevoerd onder patiënten met andere luchtweginfecties.

Ceftazidim
Voor de Publicatieprijs was nog een artikel over antibioticagebruik genomineerd, namelijk dat van Saskia Zieck van de Ziekenhuisapotheek. Zij heeft onderzoek gedaan naar de doeltreffendheid van het antibioticum ceftazidim en de juiste dosis daarvan bij patiënten met een verminderde nierfunctie.

Antistolling bij kwetsbare ouderen
De derde genomineerde was Lennaert Zwart, nu geriater in het Dijklander Ziekenhuis, maar ten tijde van het onderzoek werkzaam op de val- en syncopekliniek geriatrie van Noordwest. Hij had een artikel ingezonden in het kader van zijn promotieonderzoek naar de vraag of het gebruik van antistollingsmiddelen bij kwetsbare ouderen het risico op bloedingen verhoogt. Dit blijkt niet het geval te zijn en er is dus geen reden om deze patiëntengroep niet met antistolling te behandelen.

Het bekroonde artikel van Lisa Hessels is getiteld Procalcitonin-Guided Antibiotic Prescription in Patients With COVID-19 en is in 2023 gepubliceerd in het tijdschrift Chest.

Tekst: MAS-Communicatie Heiloo/Marjolein Voorberg